Çin İşçi Sınıfı Üzerine Bir Çalışma

Bu dokümanın temel amacı, 2014-2016 yılları arasında Çin’i sarsan büyük grev dalgasında neler yaşandığını, ülkedeki sınıf mücadelesinin o günlerdeki durumunu ve dalgaya öncülük eden eylemcileri ve bağımsız sendikaları analiz etmek. Bunun yanında bu araştırma sürecine, maaş ve istihtam durumu gibi işçi sınıfının bazı özelliklerini de ekledim.

Alejandro Iturbe – Brezilya

Bu çalışmanın, özel raporlara ve gazete haberlerine dayanan bir çalışma olduğunu, verilen bilgilerin (ve yazarların değerlendirmelerinin) doğrudan kaynaklarıyla karşılaştırma imkanı olmadığını belirtmek gerekir. Bu nedenle, bu çalışmada üzerinde durulan hipotezleri çok dikkatli bir şekilde almak ve bunları devam etmesi gereken ayrıntılı bir izleme sürecinde bir adım olarak görmek gerekir.

Çin Proleteryası

Çin’e baktığımızda ilk göze çarpan muazzam boyuttaki Çin işçi sınıfı ve ona dahil olan devasa endüstri proletaryasıdır. Nüfus 1,4 milyarın biraz altındadır. 1980’de, nüfusun sadece % 20’si kentlerdeyken ülke tarımsal bir demografiye sahipti. Ancak hızlı bir sanayileşme ve kentleşmeden sonra 2010 yılına gelindiğinde, nüfusun yarısı kentlerde yaşar olmuştu [1] . Bugün bu oran yarının biraz üzerine çıkmıştır. Bu çerçevede, İnsan Kaynakları ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (MOHRSS) İstatistik Dairesi 2013 yılında “937 milyon kişiden oluşan bir işgücü” hesaplamaktaydı [2]. İşsizlik % 4,1 (38 milyondan fazla insan) olarak değerlendirilmişti.

Bu hesaplamaya hem işçiler hem de tarım alanlarında çalışan çiftçiler dahildir. 2015 raporu, aktif nüfusun % 28’inden biraz fazlasının birincil işlerde çalıştığını göstermektedir (çoğu kendi işi olanlar, tarım, hayvancılık ve balıkçılık yapanlar). Yani, 250 milyondan biraz fazla insan [3]. Bazı çalışmalar ise “300 milyon çiftçi” olduğunu göstermektedir [4]. Biz burada resmi istatistiklerden çıkan ilk rakam üzerinde duracağız. Başlangıçta söz edilen aynı çalışma % 19,3’ün “şehirlerin sahipleri” olduğunu vurguluyor (burjuvaları ve küçük işletmeleri kapsayan), yani 174 milyonun biraz altında.

Çin’de yaklaşık 500 milyon işçi var. İşçilerin % 29,3’ü “sanayi, inşaat ve enerji” alanında çalışıyor. Bu 260 milyondan fazla insanın endüstri proletaryası olduğu anlamına gelir (sanayi, inşaat ve enerji üretiminde faaliyet gösteren özel sanayi ile eyalet ve belediyeleri de içeren kamuya ait devlet şirketlerini içerir). 2008’de OECD ülkeleri toplamının 131 milyon ve Brezilya’nın (en yeni verilerle) 20 milyon civarında olduğunu düşünürsek bu rakamın etkisi daha belirgin olur. Ücretlilerin geri kalanı (230 ile 240 milyon arasında) hizmet sektörünün farklı kollarına (kamu ve özeldeki “memurlar ve işçiler”) aittir. Gezegendeki en büyük işçi sınıfı ve en büyük endüstri proletaryasından bahsediyoruz.

Coğrafi konum

Bu büyüklükte bir işçi sınıfının ve endüstri proletaryasının homojen olamayacağı ve yaş, maaş geliri, eğitim düzeyi, tüketim eğilimleri, örgütlenme ve mücadele seviyesi, vb. özellikler bakımından derin eşitsizlikler sergileyeceği açıktır.

Sanayi proletaryasının ve hizmet çalışanlarının en büyük kesimleri, kıyı bölgelerinde yer alan büyük şehirlerde yaşıyor ve çalışıyor. Bununla birlikte, kıyıdan uzak küçük şehirlerde de azımsanmayacak sayıda işçi var ve bu işçiler eyalet ve belediye şirketlerinde ve düşük ücret politikalarıyla iç bölgelere taşınmaya başlayan özel sanayi şirketlerinde istihdam edilmektedir. Göreceğimiz üzere, zorunlu asgari ücret bölgelere göre büyük farklılıklar göstermektedir ve iç bölgeler büyük şehirlerde olduğundan daha “uysal” bir proletaryaya sahiptir. Birkaç işçinin intiharından sonra üretiminin bir kısmını iç bölgeye taşıyan Foxconn ve Yantai Hangzhi International (led lamba fabrikası) bu duruma örnek verilebilir [5]. Bu yer değiştirme süreci hükümet tarafından 2000 yılından beri teşvik edilmiş, ancak 2010’dan beri hız kazanmıştır.

Burada kısaca houkou‘ya atıfta bulunmak gerekir (iç kısımlardan sahil şehirlerine taşınmak için gereken ve konut, sağlık ve eğitim imkanı sağlayan, ülke içi pasaport). İngiltere’de yaşayan Çinli akademisyen Shueji Yao: “İşçilerin göç dışında bir seçeneği kalmamıştı. Zorunlu olarak göç ettiler fakat hem konut hem de çocuklarının sağlık ve eğitimi konusunda ayrımcılığa maruz kaldılar […] Göç hala çok büyük ama fabrikalar düşük ücret verdiği halde sosyal fayda daha fazla olduğundan, birçok insan artık doğduğu yerde kalmayı tercih ediyor” [6]. Eyalet ve belediye şirketleri ile yeni özel şirket kuruluşlarının oluşturduğu kombinasyon nedeniyle, küçük şehirlerde bile binlerce sanayi işçisi var.

Ayrımcılığın unsurları

Dikkate alınması gereken ilk ayrımcılık, zorunlu asgari ücretin sadece bölgelere göre değil, aynı zamanda bir bölgenin şehir ve yörelerinde de farklılaştırılmasıdır. Ücretler Anhui Eyaletinde 1.150 yuan (166.40 $), Pekin’de 2.120 yuan (306.80 $ ), Şanghay’da 2.420 yuan (350.20 $) aralığındadır [7] .

İkinci bir unsur, iç kesimlerden sahilin büyük şehirlerine göç ve bunun için gereken houkou‘dur. Tahminlere göre bu süreç sadece barınma, sağlık ve eğitim alanlarında değil aynı zamanda istihdam kalitesinde de ayrımcılığa maruz kalan yaklaşık 250 milyon insanı içermektedir, çünkü birçok belediye “iyi işleri” yerli gençlere vermekte ve büyük şirketleri de aynı şeyi yapmaya teşvik etmektedir.

Otomotiv endüstrisindeki beş terminal fabrikasına odaklanan bir çalışmanın raporundan:

Göçmen işçiler, diğer işçilerle aynı işi yaptıkları halde daha az ücret ve daha az sosyal yardım alıyorlar, eğitim ve gelişim imkanlarından mahrum bırakıldıkları için daha az kariyer gelişimi ve iş istikrarı sağlama şansına sahip olduklarından ayrımcılığa maruz kaldıklarını hissediyorlar ” [ 8] .

Aynı çalışma başka bir ayrımcılık unsuruna işaret etmektedir: Bazı büyük şirketlerin iş bulma kurumlarından aldığı işçi sayısının artması (çoğu houkou ile göçen işçiler). Başka çalışmalardan yola çıkan yazarlar bu sözleşme koşullarında 60 milyon Çinli işçi olduğunu tahmin ediyor. Özellikle çalışmanın odaklandığı otomotiv fabrikaları için yapılan hesaplamada işçilerin % 50’si “düzenli” iken, iş bulma kurumundan gelenlerin oranı da % 50 idi. İkincisi, normal maaşın % 80’ini kazanabiliyorlar ve daha kısa süreli iş sözleşmelerine sahipler, süresiz bir sözleşme imzalamaları neredeyse imkansız. Ayrıca, diğer işçilerle aynı “düzenli” resmi sendika örgütüne değil, daha düşük üyelik seviyesine sahip “taşeron işçileri” birliğine bağlı olabiliyorlar. Rapor, istihdam ajanslarının, farklı ortaklık ve işbirliği düzeylerinde, şirketlerin yan kuruluşları olduğu sonucuna varıyor. [9] .

Ayrımcılıkta cinsiyet konusu da dikkat çekmektedir: Kadınlar Çin işgücünün % 50’sini temsil ediyor. Eğitim, sağlık ve diğer hizmetlerdeki geleneksel varlıklarına ek olarak çoğunlukla cep telefonu ve bilgisayar montajı (örneğin, Foxconn) gibi hassas çalışma gerektiren endüstrilerde bulunuyorlar. Çin, 2018’de küresel çapta yapılan “cinsiyet farkı” ölçümünde, 0.673 gibi kötü bir değer almıştır (0 en iyi, 1 en kötü skor). Bu endeks, ekonomiye katılımda ve vasıflı işgücü dünyasına, eğitime erişim gibi alanlarda cinsiyet eşitsizliğinin büyüklüğünü ölçer. Çin, incelenen 143 ülke arasında 103. sıradadır [10] .

“Ücret aralığını tespit” için 2012 yılında yapılan bir araştırma, kadınların şehirlerde erkek ücretlerinin ortalama % 67,3’ünü ve kırsal alanlarda% 56’sını kazandığını gösterdi. Kadınların maaşları mutlak değerlerde artış eğilimi gösteriyor fakat bu artış erkeklerden daha düşük bir oranda gerçekleştiğinden fark şimdi 20 yıl öncesine göre daha kötüdür. [11] Çalışma dünyası ve kadınların gerçek hikayeleri ile ilgili araştırmalar yapan yazar Lijia Zang şunları söylüyor:

1978’de ülkeye büyük bir ekonomik büyüme getiren kapitalist reformlar kadınlar için eşitsizliğin yayılmasına sebep oldu [12] .

Dikkate alınması gereken diğer bir husus da, (özellikle iç şehirlerde) teknik okullarda okuyan öğrencilerin (özel çalışma rejimlerine tabi ve daha düşük maaşlı) istihdamının artıyor olmasıdır. Örneğin, Foxconn işçilerinin % 3’ü ve iç bölgedeki yeni Yantai Hangzhi tesisinin 19.000 işçisi teknik okullardan geliyor. Çin Eğitim Bakanlığı’na göre, 2017 yılında “stajyer olarak çalışan toplam öğrenci sayısı yaklaşık sekiz milyon.”

Maaş seviyeleri

Zorunlu asgari ücret (merkezi hükümet, eyaletler ve belediyeler tarafından belirlenir) Çinli işçiler için açık bir “taban maaş” referansıdır. Gördüğümüz gibi, bu maaş Anhui Eyaletindeki bazı belediyelerde 1.150 yuan (166.40 $) ve Şanghay’da 2.420 yuan (350.20$) arasında değişiyor. Devlete ait birçok şirkette ve büyük özel şirketlerde maaşlara ilave yan haklar varken (para veya hizmet olarak), en yoksul eyaletlerde, devlete ait işletmelerdeki işçiler için veya birçok orta ölçekli veya küçük fabrikadaki işçiler için “maaş” dışında başka bir yan hak yoktur.

Nominal değerlerde, asgari ücret düzenli olarak artmaktadır, çünkü hükümet tarafından uygulanan farklı “beş yıllık planlar” yıllık % 6 ila % 10 (2011-2015 planında daha fazla) arasında yıllık artışlar belirlemiştir. Neredeyse tüm vakalarda, bunlar enflasyonun üzerindeydi (yıllık % 1 veya 2, 2008 ve 2011’de zirve yapıp % 6, 2017’de % 3,5, 2018’de % 2,5 ve 2019 için % 3 olduğu tahmin edilmektedir). Ancak, düşük gelirli şehirli ailelerin harcamalarının % 46’sını oluşturan gıda kaleminde enflasyon çok daha yüksekti (2004’te% 10, 2007’de% 13, 2008’de % 14 ve 2011’de % 12).

Bu nedenle, son 15 yılda nominal asgari ücret ikiye katlanırken, işçilerin satın alma gücündeki gerçek artış (özellikle sadece maaş geliri olan işçiler için) oldukça düşük kaldı. Her halükarda, Çinli işçilerin hem asgari ücreti hem de ortalama maaşı dolar cinsinden neredeyse sürekli artmaktadır. Bazı bilgiler 880 $’lık bir ulusal ortalama maaştan bahsediyor. Aslında, bunun ortalama değil (ücretlerin toplamının toplam işçilere bölünmesi), herhangi bir ortalama (kategori başına bir numune, örnek sayısına bölünmüş) olduğunu düşünüyorum.

Daha spesifik bir analize bakalım. 2017 yılında yapılan bir çalışmada, şehirlerdeki kamu iktisadi teşebbüslerinin çalışanlarının ortalama maaşı yılda 11.670 $ (aylık 972.50 $), teknoloji endüstrilerinki 11,054 $ (aylık 921 $), katma değeri daha düşük olan endüstriler için 9.121 $ (aylık 760 $), finansal hizmetlerde 8,208 $ (aylık 684 $), diğer hizmetlerde: 7,183 $ (aylık 598 $). İlginçtir ki, kamu iktisadi teşebbüslerinde çalışan işçilerin nominal maaşı 2016 yılına göre % 10 artarken, hizmet sektöründeki işçilerin maaşı sadece % 6.8 artmıştır [13] . Limanlarda vinç operatörlüğü gibi işlerde aylık 1.258 $ maaşa (fazla mesai ile) ulaşabilmektedir.

Çinli işçilerin ücretlerinin dolar değerinden bu artışı, ülkenin Asya’daki diğer ülkelere kıyasla “rekabet gücünü” kaybetmesine neden oldu ve bazı düşük teknolojili endüstri sermayeleri (tekstil, giyim veya ayakkabı gibi) yatırımlarını bu düşük ücretli ülkelere taşıdı. Karşılaştırmalı bir analizde, bugün Çin endüstrisinde emeğin ücreti, Bangladeş (38 $), Pakistan (98 $), Vietnam (112 $) ve hatta Malezya’dan (234 $) daha pahalıdır. Bu aynı zamanda, Çinli sanayi işçilerinin ortalama ücretinin Brezilya, Meksika veya Arjantin gibi ülkelerin ortalama ücretini aştığı anlamına gelir [14] .

Otomotiv terminalleri

Şimdi, daha önce bahsettiğimiz beş otomotiv terminalinde gerçekleştirilen çalışmaya dönelim: Guangzhou Toyota (GZ-TY), Şangay General Motors (SH-GM), Şangay Volkswagen (SH-VW), Tianjin Toyota (TJ-TY) ve Yantai General Motors (YT-GM) [15]. Çin yasası, yabancı şirketler ve Çinli üreticiler arasındaki ilişkiyi ortak girişim (50/50) olarak düzenlemiştir. Yabancı ortaklar teknoloji ve üretimden, Çin yönetim ve personelden sorumludur. Bunlar 3000 ila 5.000 çalışanı olan modern fabrikalardır. Yarısı “düzenli”, yarısı iş bulma kurumundan işe girmiş yaklaşık 500 personelle görüşme yapılmıştır (fabrika dışında). Bu işçilerin net maaşı iki bölümden oluşmaktadır: temel maaş (ortalama olarak yasal asgari ücretin iki katı fakat fazla mesai ödemeleri dahil) ve bir dizi sabitlenmiş yan haklar. Toplamda, düzenli çalışanlar Toyota’da aylık 3.648 Yuan’dan (547 $) GM Yantai’de aylık 6.144 Yuan’a (921 $) ücret alıyorlar. İş bulma kurumundan gelen çalışanlar ise Toyota’da 2.851 Yuan (428 $) ile GM-YT’de 4.854 Yuan (728 $) arasında değişiyordu. Buna, şirketin yıllık karlarıyla ilgili bir prim eklenmelidir (yıllık olarak ödenebilir veya taksitlere bölünebilir – zorunlu değildir, şirket tarafından tanımlanır) : ortalama olarak yılda 3 ila 4 ek maaş (bonus çn.) arasında değişiyordu. (şirketlere göre ve düzenli ve taşeron işçilere göre değişir).

İş günü ve çalışma koşulları

Halk Kongresi, farklı çalışma saatlerini ve çalışma koşullarını düzenlemek için 2007 yılında İş Sözleşmesi Yasasını onayladı ve 2008 yılında “işgücü ve çalışma ilişkilerinin yönetiminden sorumlu” olmak üzere Devlet Konseyi altında İnsan Kaynakları ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (MOHRSS) kuruldu.

Bu yasa tam zamanlı çalışanlar için üç tür zaman sistemi oluşturur:

• Standart çalışma saatleri sistemi: Bu en çok kullanılan, sekiz saatlik bir işgününü ve 40 saatlik bir iş haftasını baz alan uygulamadır. Bu temelde, çalışma gününe en fazla 2 ekstra saat ilave edilebilir ya da bunun yerine 1 ilave çalışma günü eklenebilir. Haftada en az bir günlük dinlenme garanti edilmelidir. Fazla mesai hafta içi % 150, ilave çalışma günü % 200 ve tatillerde çalışmak % 300 zamlı olarak ödenmelidir. Ancak pratikte, bu yasalar büyük ayrıcalıklara sahip fabrikalarda bile uygulanmamaktadır (örneğin daha önce bahsedilen otomobil üreticileri). Daha iyi bir net maaş elde etmek için 10 saatlik işgünü ve 60 saate varan haftalık mesailer görülmektedir. Yasa ayrıca, zorunlu olan yemek molasını (1/2 saat) ve 2 veya 3 saat aralıklarla verilen 10 dakikalık molaları düzenlemektedir.

Araştırmamda bulduğum tek istisna, Huawei’nin Shenzhen’deki ana üretim merkezi idi: Şirketten gelen bir rapora dayanan bir gazete haberi yaklaşık 8 saatlik iş günü ve aylık 6.000 yuan (900 $) maaştan bahsediyor [16]. Bunun yanında, Foxconn (dev ana tesisyine Shenzen’de), işçileri 12 saatlik mesaiye zorladığı ve birçok göçmen işçiyi kirli, hijyenik olmayan ve harap koşullarda uyunan aşırı kalabalık koğuşlara maruz bıraktığı için kınandı. 2010 yılında, alüminyum tozu birikmesi nedeniyle yaşanan patlamada 4 kişi öldü ve 77 kişi yaralandı. Bu süreçte, aylık toplam maaşları 500 dolara ulaşmadı ve bu koşullar yaklaşık 20 işçinin intihar etmesine neden oldu. Bu, uluslararası bir skandal yarattı ve Apple, Foxconn’u ücretleri artırmaya ve çalışma koşullarını biraz iyileştirmeye zorlayan bir soruşturma yaptı. Bu süreçte Foxconn, üretim hatlarının bir kısmını iç bölgelerdeki şehirlere aktarmaya başladı [17] .

Foxconn’daki bu durum, tedarik zincirindeki diğer fabrikalarda veya daha düşük katma değerli mal imalatında kendini yeniden göstermektedir (çoğu durumda, fazla mesai bile ödenmez).

2018’in sonunda yapılan bir röportajda, Hong Kong’da bulunan bir STK olan İşgücü Hizmeti ve Eğitim Ağı’nın (LESN – Çin’deki büyük fabrikaların çalışma koşullarını izleme amacıyla kurulmuştur) üyesi Pak Kin Wan, çok uluslu fabrikalarda koşulların iyileştiğini ancak Çin burjuvalarının sahip olduğu fabrikalarda koşulların değişmediğini söylüyor.

“Özellikle teknoloji ve elektronik sektöründeki şirketlerde, gerçek çalışma saatleri haftada altı güne, günde 12 saate kolayca ulaşabilir. Bu aşırı zorlayan bir durum […] Medyada en çok ses getiren istismarlardan biri ücretsiz fazla mesai” [18] .

“12.6” teriminin Çin’de bir kriter ve çalışma sistemi olarak popüler hale gelmesi tesadüf değildir.

• Çalışma saatlerinin ayrıntılı olarak hesaplanması: Çalışılan saatlerin belirli bir süre (aylık, 3 aylık veya yıllık) içinde hesaplandığı, gün ve haftaya göre ortalaması alındığı (günde 8 saati ve haftada 40 saati geçemeyen) bir tür “saat bankası”dır. Bu sistem uygulamada fazla mesaiyi ortadan kaldırır (hangi şirketlerin kullandığını bulamadım).

• Esnek çalışma saatleri sistemi: Taşımacılık, balıkçılık, deniz petrol işletmesi vb. sektörlerde uygulanır. Yoğun ve uzun süreli çalışmaların ardından daha uzun izinler (Petrobras’ın açık deniz sektörlerinde uygulananlara benzer) anlamına gelir. Yasa, “işveren, esnek çalışma saatleri sistemini uygulamadan önce, yetkili makamlardan izin almak zorundadır” demektedir.

• Yarı zamanlı iş sözleşmesi: Daha önce gördüğümüz gibi, teknik okul öğrencilerinin günde en fazla 4 saat, haftada 24 saat çalıştırılmaları söz konusu, ancak hem iş günü hem de ücret konusu bu yasa ile değil Eğitim Bakanlığı’nın hükümleri ile belirleniyor.

Devlete sanayi proletaryası

2015 yılında yayınlanan bir makalede, devlette ve merkezi devlet işletmelerinde yaklaşık 70 milyon işçinin, eyalet ve belediye şirketlerinde de yaklaşık 100 milyon işçinin istihdam edildiğini belirttim [19]. Bu işçilerin önemli bir kısmı çelik, madencilik (özellikle kömür), inşaat ve demiryolu yapımı, petrol ve petrokimya gibi alanlarda çalışan endüstri işçileridir. Bu endüstriyel faaliyetlerden bazıları (çelik, kömür ve petrokimya üretimi gibi), 1950’lerin sonları ve 1960’ların başında “Büyük İleri Atılım” sırasında gelişmeye başlayan belediyeler ve eyaletlerde üretim yapan, düşük verimlilik ve düşük kalitedeki küçük üretim birimleridir. Daha sonra orta ölçekli birimler (yine düşük verimlilikte) ve son olarak da büyük ve yüksek verimli üretim yapan fabrikalar ilerledi ancak bu ilk birimler var olmaya ve üretmeye devam etti.

On yıldan fazla bir süredir, Çin hükümeti bu düşük verimlilikteki endüstriyel tesisleri (özellikle çelik ve kömür) kapatma ve en verimli tesislere yoğunlaşma ve teknolojiyi geliştirerek endüstriyi yeniden yapılandırma planı üstlenmiştir. Bu planın bir kısmı hızlandırılmış bir uygulama sürecindedir ve 1.800.000 işçinin işten çıkarılmasını içermektedir [20]. Amaç, bu şubelerin ve şirketlerin bilançolarının toplam verimliliğini artırmaktı. İlk gelen bilgiler Çin hükümetinin bu yolda ilerleme kaydettiğini göstermektetir [21] . Şimdi bu sektörlerden bazılarına daha yakından bakalım.

• Demir ve çelik endüstrisi. Çin bugün yaklaşık 700 milyon ton ile dünyanın en önde gelen çelik üreticisidir; Dünyanın ilk on çelik şirketinden altısı Çin’dedir. Üretim Anshang, Benxi, Pekin, Baotou, Taiyuan, Wuhan, Ma’anshan, Panzhihua, Chongqing, Şangay ve Tianjin’deki büyük çelik fabrikaları arasında bölünmüştür. İç ihtiyaçlara ve hatta bazı ihracatlara bakıldığında, aşırı üretim vardır. Bu durumda Çin hükümeti, sahilin büyük tesislerine yoğunlaşabilmek için 50 milyon ton “verimsiz” çelik üretimini (toplam üretimin yaklaşık % 7’si) ortadan kaldırmak için bir plan geliştirdi. Bu da 300.000 işçinin doğrudan işten çıkarılması anlamına geliyordu – yaklaşık 2.000.000 çelik işçisinin % 15’i [22] .

• Kömür. Kömür, Çin enerji matrisinin ana bileşenidir (2003’te % 68, 2018’de % 62). Farklı devlet kömür işletmeleri, büyük bir merkezi şirket tarafından koordine edilmektedir. 2004 yılında üretim 2.2 milyar tonu aştı ve önemli ölçüde artmaya devam etti. Bu nedenle, çelik üretim verimliliğindeki artış ve çelik üreticilerinin kapanmasıyla bağlantılı olarak, binlerce madenin kapatılması ve 1.500.000 işçinin işten çıkarılması yoluyla kömür üretimini 250 milyon ton azaltmak planlandı. Çin madenciliğinin tamamı, işgücünün % 1’inden azını istihdam etti ve kömür dışındaki diğer alanlara yayılarak işten çıkarmalar devam etti. Bu azalma göz önünde bulundurulsa bile, yaklaşık 8.000.000 maden işçisinin çalıştığını hesaplayabiliriz.

• İnşaat. Bu sektörde çoğunluk, merkezi olarak, bayındırlık işlerine odaklanan devlet şirketleri CSCEC (Çin Devlet Mühendislik ve İnşaat Şirketi, sektörün en büyük şirketi) ve altyapıda Çin Demiryolu İnşaat Şirketi ve Çin Ulusal Kömür Sanayi İnşaat Şirketi’ndedir. CCCC (China Communications Construction Co.) gibi yeni konut inşaatları alanına hakim olan ve CRG (Çin Demiryolu Grubu) gibi demiryolu sektöründen başlayıp büyük altyapı çalışmalarına doğru genişleyen (limanlar ve havaalanları gibi) ve proje danışmanlığı yapan büyük ölçekli özel şirketler de var. Bu şirketlerin büyük bir kısmı (devlete bağlı veya özel) yurtdışında da projeler geliştirmektedir.

• Diğer önemli sektörlerde bulunan devlete ait şirketler; petrol üretimi (CNPC, CNOOC ve SINOPEC gibi büyük şirketlerde yoğunlaşan), birçok küçük azotlu gübre fabrikasını (üretim tekniği ülkede geliştirilen) Pekin, Şangay, Lanzhou, Shengli, Yueyang, Anqing ve Kanto’da bulunan daha büyük ve daha modern sentetik elyaf, plastik ve farmasötik ürünlerin işlendiği tesisler ile birleştiren petrokimya. Tayvan, Japonya ve diğer ülkelerin sermaye katılımıyla, ortak girişim şirketlerine yönelik artan bir eğilim var; boksit madenciliğinden inşaat, elektrik, elektronik, nakliye ve ambalajlama ürünlerinin nihai üretimine kadar değişen aralıkta alüminyum endüstrisi (Devlete ait Çin Alüminyum Limited Şirketi tarafından merkezileştirilmiştir); Çin’in dünyanın önde gelen gemi üreticisi olduğu bir dal olan denizcilik endüstrisi. Deniz sektörü CSSC (Çin Devlet Gemi İnşa Şirketi) tarafından merkezileştirilmiştir [23] .

• Hızla genişleyen bir kamu sektörü de, Çin Demiryolu Şirketi tarafından merkezileştirilen demiryollarında taşımacılık ve belediyelere bağlı şirketlerin büyük şehirlerdeki metrolarıdır (şu anda 27 şehirde var). Bu büyüme sağlam bir demiryolu endüstrisi tarafından destekleniyor. Ve son olarak, Çin Halk Cumhuriyeti Ulaştırma Bakanlığı tarafından merkezileştirilen ve sadece birkaç Devlet şirketinin değil, özel şirketlerin ve serbest çalışan kamyon şoförlerinin de katıldığı, genel anlamda liman ve nakliye işçilerine ait bir faaliyet var. Ayrıca, Çin’in dünyanın önde gelen denizcilik ulusu olan ABD’yi çoktan aştığını buraya eklemek gerekmektedir [24] .

Devletin her bir sektöründeki işçi sayısı hakkında daha ayrıntılı bir çalışma beklenmektedir. Küresel bir veri olarak, 2003-2004 arasında yapılan bir araştırma , 1970’lerin sonunda % 75 olan ve şimdi Çin üretiminin % 28’ini temsil eden yaklaşık 350.000 devlete ait şirket olduğunu, ancak şehirli işçilerin % 44’ünü istihdam ettiğini tahmin etmişti” [25] .

Bazı genel düşünceler

Burada muazzam bir işçi sınıfından ve iki geniş hatta bölünmüş devasa bir endüstriyel proletaryadan bahsediyoruz. Bunlardan biri devlete ait şirketlerin çalışanları diğeri özel şirketlerin çalışanlarıdır. Birincisi çift anlamlı olmak üzere “eski” proletaryayı yansıtır.

Bir yandan, bazı kazanımları sürdürmektedirler: daha iyi maaşlar, iş kanunlarının daha sıkı uygulanması, daha fazla iş güvencesi ve daha fazla emekli olma olasılığı. Öte yandan, özel sektör çalışanlarından ortalama 10 yıl daha yaşlıdırlar, bu nedenle, “iş devir hızı” % 10’dur. Çoğu durumda diğer kamu şirketlerinde daha iyi imkanlar bulabilirler ve özel sektörde süpervizör olarak istenmektedirler. İkinci anlam ise, çeşitli şekillerde yeni bir proletarya olmalarıdır: son yılların endüstriyel gelişmelerinden kaynaklanan; daha düşük ücretler, daha uzun çalışma saatleri, daha az iş güvenliği ve düşük emekliliğe erişim olasılığı. Bu durumda devir hızı % 22’dir.

Özel sektör çalışanları, özellikle yüksek teknoloji endüstrilerde daha gençtir. Örneğin, yukarıda bahsedilen otomotiv terminallerinde işçilerin ortalama yaşı 24’tür (ana batı ülkelerinde 40). Yaşlı çalışanlar devlet teşebbüsündedir ve denetim pozisyonlarındadır. Bu durum cep telefonu ve bilgisayar üreten firmalarda da görülmektedir. 30 yaşı geçenler işe alınmamakta ve hatta denetim pozisyonunda değilse 30 yaşı geçenler işten atılmaktadır. Buna dayanak oluşturan yasa kapsamındaki bir makalede; “bu kişinin şirkete bir şey katmadığı argümanına dayanarak […] 30 yaşın altındakilere taahhüt yoktur, daha ucuz, daha ‘sömürülebilir’ ve orta ve uzun vadede daha kârlıdırlar” [26] .

Otomobil üreticileri raporunda ortaya çıkan bir diğer önemli unsur, tüm çalışanların en az 12 yıllık eğitimi tamamlamış [liseyi bitirmiş] olmaları ve birçoğunun iki yıllık ek teknik eğitim almış olmaları. Birlikte bakıldığında, Çin işçi sınıfı artan bir eğitim seviyesine sahiptir: 2016 yılında okuma yazma bilmeyenlerin ulusal ortalaması % 5,42’dir. Bu oran elbette Tibet gibi daha izole bölgelerde veya kırsalda kötüleşiyor ancak sahil bölgelerinde ve şehirlerinde azalıyor. Buna ek olarak, yüksek katma değerli endüstrilere girmek için ortaöğretim bir gerekliliktir; Şu anda üniversite ve diğer yüksek öğrenim derecelerine sahip yaklaşık 90 milyon kişi (öğretmenler veya meslek eğitmenleri) bulunmaktadır. Bu rakam bize yüksek öğrenim gören Çinlilerin % 13’ünden fazlasını vermektedir [27] .

Bu, 2015 makalesinde kaydettiklerimizi doğrulamaktadır:

Endüstriyel işçi sınıfının önemli bir bölümünün karakter değiştirdiğini anlamak önemlidir. Bu artık kırsal alandan son gelen nesil hakkında değil, onların şehirlerde yetişmiş, daha iyi eğitim almış ve daha büyük sosyal arzuları olan çocukları hakkındadır.

Hem grev dalgasının hem de mevcut durumun analizinde önemli olacak bir husus

Devlete ait şirketlerde çalışamayan veya özel sektördeki denetim pozisyonlarına erişemeyen daha düşük eğitim seviyelerine sahip yaşlı işçiler, giyim, mutfak veya mücevher gibi endüstrilerde daha düşük ücretle daha kötü şartlarda çalışmaya mahkum ediliyorlar. Otomotiv endüstrisinde ise otomobil parçaları üreticilerinde maaş ve çalışma koşulları terminallerden daha kötü.

Özel sektördeki bir başka büyük ayrımcılık göstergesi, daha önce analiz ettiğimiz houkou olmaya devam ediyor.

Yaşam standardı ve tüketim eğilimleri

Çinli işçilerin gerçek ücretlerindeki artışın (yorucu günler pahasına olsa bile) satın alma güçlerini artırdığı görülebilir. Bu, aşağıdaki tüketim tablosunda belirtildiği gibi, ailenin tüketim seviyelerinde mutlak bir artış olarak ifade edilmiştir.

Yıl	*1995*	*2000*	*2005*	*2010*	*2014*
Kırsal Bölge	1,344	1,917	2,784	4,941	8,744
Kentsel Bölge	4,769	6,999	9,832	17,104	25,449

(Not: tutarlar renminbis’te her yıl dolar cinsinden karşılığı gösterilmeksizin verilmiştir. Ancak bahsettiğimiz artışı gösteriyorlar) [28] .

Ancak, mutlak miktarlardaki bu artış, tüketimin Çin GSYİH’sındaki yüzdesi ile karşılaştırıldığında ters dinamiklerin eğrisine dönüşüyor.

Yıl	*1995*	*2000*	*2005*	*2010*	*2014*
Hanehalkı tüketimi	45,8	47,0	40.1	36.6	37,9

Yani, maaş artışının sunduğu daha büyük olanaklar işçi sınıfının tüketimindeki artışa, oransal olarak yansımamaktadır. Bir yandan bu, servetin dağılımındaki eşitsizliği artırma eğiliminde olduğunu ifade ediyor: “1993’te, işgücü faktöründen elde edilen gelir GSYİH’nın % 50’sini temsil ederken, 2007’de % 43’dü”.

Öte yandan bazı sektörler için, tüketim olanaklarında böyle bir artış olmamıştır, çünkü nominal artış gıda, konut, sağlık ve (ilerde göreceğimiz) yaşlılara yardımda gerçekleşen enflasyon tarafından yutulmuştur. İşçiler paralarının var olduğu durumlarda ise, bu parayı biriktirmeyi ve harcamamayı seçmektedirler: Aylık gelirin tasarruflar için ayrılan yüzdesi 2004’te % 24 iken 2014’te bu oran % 30’a çıkmış. Daha önce bahsedilen çalışmaya göre bu, hastalık, işten çıkarmalar veya emeklilik açısından “sosyal güvenlik ağına duyulan daimi güven eksikliği” ni yansıtmaktadır.

Bu bizi Çin emeklilik sistemini ve sınırlı kapsamını analiz etmeye yönlendiriyor. Şu anda, resmi emeklilik sistemi nüfusun sadece % 40’ını (iştirakçileri) kapsamakta ve bunun çoğunluğunu devlet çalışanları oluşturmaktadır. Özel sektörden katılım çok zayıftır. Bu nedenle, özel sektördeki işçiler, daha yüksek bir huzur ve güvenlik seviyesine sahip olmak için yaşam koşullarını iyileştirecek varlıklardan mahrum kalmayı tercih ediyorlar”. Çin hükümetinin emeklilik sisteminin kapsamını genişletme planı var, ancak bu şimdilik “uzaklardan gelen bir müziğin” sesine benziyor.

Bu çoğunluk eğilimi, dayanıklı tüketim malları alabilen ve büyük olasılıkla işçi sınıfının daha yüksek ve imtiyazlı katmanlarını da içeren nüfusun diğer azınlık kesimleriyle birleştirilmiştir. 2012 raporu, 300 milyondan fazla Çinli insanın “orta sınıfa” ait olduğunu, Marksist kriterlere göre değil, “yıllık geliri 10.000 ile 60.000 dolar arasında olan aileler”olarak tanımlandığını gösterdi [29] .

Bu sayı 2012’de ülke nüfusunun yaklaşık % 24’ünü ve kentsel nüfusun yaklaşık % 48’ini temsil ediyordu (hepsi şehirlerde olmasa da). Bu gelir kesiminde olanların bir bölümünün daha az tüketmeyi ve daha fazla tasarruf etmeyi seçtiğini gördük. Ancak başka bir bölüm, özellikle en gençler, elektronik ürünler, sağlık ve güzellik bakımı, spor salonları ve seyahat gibi konularda, tüketime dönmeye başladılar.

Ayrıca otomobil satışlarındaki artışta da ifade edildi. 2010 yılında ülkede 18 milyon araç satıldı [30]. Rakam 2017’de 29 milyona ulaşana kadar büyümeye devam etti (toplamın yaklaşık % 90’ı otomobildi). 2018’de (ekonomik yavaşlamanın bir sonucu olarak) % 11,41’lik bir düşüş yaşanmış ve satış 26 milyonun altına düşmüştür [31] .

Bu düşüşe rağmen, Çin bugün dünyanın önde gelen otomobil pazarıdır. Fakat bu rakamları doğru yere koymak gerekir: en yüksek satışın gerçekleştiği yılda, 1000 kişi başına 22 otomobil satılırken, bu oran 2012’de Brezilya’nın (en yüksek satış yılında 1000’de 18) biraz üzerindedir. Çin ise daha az sayıda aracı olan bir ülkedir. Tüketim alışkanlıklarını değiştiren bir kesim olmakla beraber Çin işçi sınıfının çoğunluğu halen demiryolu, metro, otobüs, motosiklet (2016’da 17 milyon satıldı) ve hatta geleneksel bisikletle seyahat etmeye devam ediyor.

Ve burada, önceki yıllardan gelen grev dalgasını iten birincil faktör Pak Kin Wan tarafından özetleniyor: “Çin’deki birçok fabrika çalışanı, montaj hattının ötesinde hayatları için bir gelecek görmüyor” [32] . Bahsettiğimiz ikinci faktör ise, üretimi düşük kalan çelik ve kömür şirketlerinin kapanmasıdır.

Resmi Sendikalar

Grev ve çatışma dalgasını ve yeni bağımsız sendikaların bu dalgadaki rollerini ve taleplerini analiz etmeden önce, resmi sendikalara bir göz atmak gerekiyor.

Çin’deki tek yasal sendikalar birliği Çin Ulusal Sendikalar Federasyonu’dur (ACTFU). Mevzuat, diğer birlikleri yasaklamaktadır. 2006 yılında bu federasyona bağlı 1.713.000 sendikada 134 milyon üye, 31 il federasyonu, 10 ulusal sanayi birliği (farklı dev şirketleri kapsayan) ve PC ve merkezi devlet aygıtının çalışanları için iki özel federasyon vardı [33]. ACTFU dünyanın en büyük sendika federasyonudur ancak Çin işçi sınıfının sadece % 27’sini kapsamaktadır. Bu bize devlet işletmelerinin özel sektöre göre büyüklüğünü sunmaktadır.

Emperyalizmle ortak girişimlerde özel sanayi şirketleri Çin burjuvalarına göre daha fazla hareketlilik göstermektedir. Örneğin otomotivde düzenli çalışan işçilerin % 64’ü sendikaya bağlıydı (oran taşeron işçilerinde % 24). Toplu sözleşmenin imzalanmasından sorumlu olan bu kurumlar bir yandan “Çinli ortakların yönetim ekibinin ayrılmaz bir parçası” olarak, bir yandan da “en büyük sorumluluğu sosyal faaliyetlerin organize edilmesi, refah hizmetlerinin verilmesi ve kişisel sorunların ele alınması olan devlet şirketlerinin sendikalarına benzer. ” bir şekilde davranıyorlar. Bu görünüm (yönetim ile anlaşma) Pak Kin Wan tarafından da sunulmaktadır:

İzin verilen tek bir federasyon var; seçimlerde hangi gözetmen ve yöneticilerin kazanacağı hükümet tarafından kontrol edilen ACFTU.

Bu durum özellikle Huawei veya Foxconn gibi Çinli burjuvaların sahip olduğu fabrikalarda çok daha az görülür (çalışma koşullarının ve ücretlerin daha iyi olduğunu görüyoruz). İkinci bir durum da yangınların ve intiharların sebep olduğu skandallardır.

Çin Sendikaları Ulusal Federasyonu hukuk departmanı müdürü Guo Jun, birçok fabrikasıyla bir endüstri devi olan Foxconn’u eleştirilerinin merkezine aldı ve işçileri haftalık 40 saatin üzerinde çalışmaya zorlayarak çalışma mevzuatına karşı geldiğini belirtti.

Tayvanlı şirketin bu eleştirilere cevabı:

Bay Guo Jun hiç bir fabrikamıza gelmedi, bu sonuçları atarak birini ikna etmesi çok zor… Diğer şirketlerde olduğu gibi Foxconn’da sürekli, çalışanların gelirlerini (ücretlerini) artırmak için fazla mesai yapma isteği ile karşı karşıyadır [ 34].

Grev ve çatışma dalgası

Şunu anlamak gerekir ki bağımsız sendikaların, toplu gösterilerin ve grevlerin yasak olmasına ek olarak, tüm bunlar uygulamada da Çin’de yasaktır.

Protesto durumunda, hiçbir yasa sizi ‘sosyal uyumu’ bozmaktan dolayı kovulmanıza ve hatta tutuklanmanıza karşı korumaz. Bu nedenle, pekçoğu koşulları kabul eder ve sesini yükseltmeye cesaret edemez (Pak Kin Wan).

Yani, grev ve diğer kolektif mücadeleler son çare olarak ortaya çıkıyor, sadece işçi olarak değil toplumsal konum itibariyle de yüksek risk alındığından sadece en zor durumlarda uygulanabiliyor.

Yine de, bu koşullara rağmen 2007 sonrasında grev ve çatışmaların sayısında sürekli bir artış, 2014-2016 arasında ise gittikçe hızlanan bir süreç gerçekleşti (Çin ekonomisindeki ilk belirgin durgunluk veya kriz belirtileri ile çakışıyor). Çin Çalışma Bülteni’nin bir raporuna göre (https://clb.org.hk/), bu üç yıl içinde, ülkenin farklı bölgelerinde 6.700 grev ve protesto gerçekleşti, başlangıç aşamasında muazzam bir artış.

Bu grevlerin ve çatışmaların nedenleri nelerdi? Çoğunlukla özel şirketlerde ücretlerin ödenmesindeki gecikmeler, fazla mesai ödemelerinin yasalara uygunluğu, çalışma koşullarının iyileştirilmesi, emeklilik ve sağlık sistemine dahil edilme isteği gibi sebepler. Özel sektördeki diğer çatışma konularından biri, başka bir bölgeye ve hatta başka bir ülkeye taşınan şirketlerin tazminat ödemeleriydi. Çin kanunları bu gibi durumlarda ödeme yapılmasını sağlamasına rağmen, birçok şirket ödemeden kaçınma avantajına sahipti. Bu çatışmaların büyük çoğunluğu büyük fabrikalarda değil, küçük ve orta ölçekli fabrikalarda meydana gelmiştir (“Çin rakamlarına” göre küçük ve orta ölçekli şirketler 1.000’e kadar işçi çalıştırabilir) [35]. Bunun bir istisnası olarak 2014 yılında, küresel ölçekte ayakkabı üreten büyük markaların tedarikçisi olan Yue Yuen Industrial’ın farklı tesislerindeki 200.000 işçiden 40.000’inin sosyal güvenlik ücretlerinin ödenmemesi nedeniyle greve gitmesini gösterebiliriz. [36].

Bir diğer grev ve çatışma kaynağı, daha önce analiz ettiğimiz çelik ve kömür madenciliği sektöründeki yeniden yapılandırma ve kapatma planlarıydı. Bu gelişme, endüstriyel kazalara ve özellikle kömür madenlerindeki zayıf iş güvenliği koşullarına karşı gelişen tepkiyle birleştirilmiştir.

Bir örnek, 2016 yılında, devlete ait maden şirketi Longmay’ın maaş ödemelerini geciktirmesini birkaç ay boyunca protesto eden işçiler arasında gerçekleşen çatışma idi. Daha sonra devlet, şirketin toplam işgücünün % 40’ı olan 100.000 işçinin işten çıkarıldığını duyurdu.

Başka bir örnek, çelik endüstrisinde yine bir devlet işletmesi olan ve Guandong Eyaletinin başkentinde bulunan Angang Lianzong’du. Yüzlerce işçinin ücretlerini % 50 azaltma ve bazı bölümlerde iş gününü 12 saate çıkarma planına karşı yapılan grev [37] dalgasının daha eksiksiz bir resmini Çin Çalışma Bülteni’nin özel sayfasında bulabilirsiniz [38].

Bu çatışma sürecinde resmi sendikaların rolü elbette çok kötüydü. Çoğunlukla ortada yokken bazen açıkça devletin işverenlerinin veya şirketlerinin yanında rol almışlardı. Yue Yuen davası başladıktan birkaç gün sonra, Sendika Federasyonu ve birkaç bakanlık grevi sona erdirmek için harekete geçti. Sosyal Güvenlik Departmanı şirketin kendisine borçlu olduğunu kabullendi ve Yue Yuen FSNC ile yaptığı anlaşmayı cevap olarak sundu:

… Eğer işçilerin bir kısmını “[sic]” ödemiş olsaydı ve tebliğden üç gün sonra işe geri dönmeyenlerin işten vazgeçmeleri için iş sözleşmelerinin iptal edilmesini isterse gecikmiş sosyal güvenlik ücretlerini ödeyecekti […] Grev sona erdi ancak anlaşmanın gönülsüz kabulü ile ancak sosyal güvenlik kurumuna yaklaşık 31 milyon dolar ödemeye zorlanan şirkete, grev için yaklaşık 58 milyon dolar zararla yasal dava açıldı ”[39].

Nadir bir istisna, Walmart’ın ülkedeki yenilenme planı nedeniyle, Changde’deki kapanan 135 işçili şubesinin durumuydu. Çarpıcı olan şey, anlaşmazlığın Huang Xingguo (o mağazadaki yerel FSNC lideri) tarafından yönetilmesidir. Faaliyet, PC’nin yerel liderlerinin çatışmayı “yasallık” çerçevesinde sürdürme baskısına rağmen 70’den fazla işçiyi kapsıyordu [40].

Bağımsız sendika örgütü

Belirttiğimiz gibi Çin’de bağımsız sendika örgütü yasaktı. Fabrikalarda kalıcı çekirdeklerin varlığı gizlidir ve bu gizlilik doğru bilgiye ulaşmayı zorlaştırır.

Evet, ülkede faaliyet gösteren ve ücret ve çalışma koşullarını “izlemeye” çalışan, talepleri destekleyen ve onlara biraz bilgi veren birkaç STK var. Pak Kin Wan’ın bağımsız sendikalara atıfta bulunurken dediği gibi:

Bazı işlevler, çalışanların iş avukatları ile temasa geçmelerini veya doğrudan şikayette bulunmalarını sağlayan STK’lar tarafından üstlenilmiştir.

Bu STK’ların büyük çoğunluğu Hong Kong’da bulunmaktadır ve Çin İş Bülteni yayın grubuna bağlıdır, o da ICFTU’ya (şu anda ITUC’ye entegre edilmiştir) ve emperyalist ülkelerdeki sendikalara bağlıdır. Yani, şirketler ve fabrikalar dışında oluşan bir çeşit “sendika kutbu” ve belirli durumlarda bazı üyeleri ABD sendikalarının “dış örgütleyicileri” gibi hareket ediyor.

Toplu bir çatışma ortaya çıktığında, “grevler her daim, seferberliklerde seçilmiş işçilerin komisyonları tarafından yönetilir, bunlar her zaman reddedilir ve çoğu durumda grevdeki eylemlerinden dolayı tutuklanır” [41].

Bu koşullar altında, fabrikalarda veya şirketlerde bağımsız bir sendikanın varlığı neredeyse imkansızdır.

Özel sektördeki mücadelelere öncülük eden ve katılanların çok önemli bir bölümü Houkou’lu işçilerdi.

2007 sonrasında Çin’in güneydoğusundaki Guangdong Eyaletinde grevlerin yoğunlaştığı dönemlerde, iç göçmenler mücadelenin tartışmasız öncüsüdür. O zamandan beri ekonomi belirgin bir değişiklik göstermemiştir fakat bu yıllarda edinilen deneyimler, sosyal ve demografik faktörler nedeniyle mücadele gücü artmıştır [42].

Benzer bir sonuç otomotiv endüstrisinde, özellikle de otomobil parçaları sektöründe görünür olmaya başlamıştı:

Çin otomobil endüstrisindeki yeni nesil geçici işçiler, birlikte hareket etme, olumlu değişiklikler için mücadele etme yeteneğini ve potansiyelini göstermeye başladı.

Baskı artar ve bazı tavizler koparılır.

Bu yükselen çatışma ve grev dalgasıyla karşı karşıya kalan Çin hükümeti, liderlere ve aktivistlere karşı baskıyı sertleştirdi ve bu baskıyı onları destekleyen veya daha savaşçı olan bazı STK’ların üyelerine doğru genişletti. Artan bu baskı ulusal bir işten çıkarma ve gözaltı operasyonunun başlatıldığı Aralık 2015’ten bu yana daha da belirgin hale geldi [43].

… şiddetli baskının sonucunda, Aralık 2015’te, bağımsız emek STK’ları ciddi şekilde etkilenmiş ve çalışanları örgütsel kaynaklardan mahrum kalmıştır [44].

Şu anda, Çin Çalışma Bülteni, farklı gözaltı yöntemleri altında yaklaşık 50 kişinin bulunduğunu bildirmekte (işçi ve STK üyeleri) ve aynı zamanda kayıp aktivistlere atıfta bulunmaktadır.

Baskıya maruz kalanların sembolü, Tiananmen Meydanı seferberliğine (o zamanın Özerk İşçi Federasyonu ile) ve Yue Yuen Grevi’nin düzenlenmesine yardımcı olan, sendika ve demokratik haklar aktivisti 61 yaşındaki Liu Shaoming’dir. Liu, “devlet gücünün yıkılmasını kışkırttığı” için 4 yıl hapse mahkum oldu[45].

Bu baskı “önleyici” bile oldu. Mayıs 2018’de Shenzhen Jasic Technology Co’dan (Jasic) bir grup işçi işyerinde sendika kurmaya çalıştı. Bunu yasalara uygun yaptılar ve FNSC’nin yerel şubesine dahil olmak istediler. Sadece şirket tarafından değil, hükümet ve FSNC tarafından da reddedildiler. İşçi kampanyası STK’lardan, yakın fabrikalardaki işçilerden ve öğrencilerden destek aldı. İşten çıkarmalar başladı ve mücadele devam ederken 27 Temmuz’da Jasic işçileri, bir STK’nın üyeleri ve dayanışmada bulunan işçiler ve öğrenciler de dahil olmak üzere 32 kişi şiddetle tutuklandı. Bazıları hala tutukluyken bazıları kayıptır [46].

Bu merkezi politika, beş yıllık planlarda öngörülen kalıcı maaş artışları ve sosyal güvenlik ve emeklilik sistemini genişletme planları gibi hükümetten bazı tavizler ile birleşti.

Foxconn davasında görüldüğü gibi, şirketlerin birçoğu çatışmanın başladığını iddia etti ve alevlenen mücadelelere karşı önlemler istedi. Önlem olarak, yabancı şirketlerle büyük ortak girişimlerde bazı imtiyazlar verildi.

Pak Kin Wan’ın belirttiği gibi:

Bazıları derslerini aldı ve çalışanlarının haklarını kötüye kullanamayacaklarını gördü çünkü dünya çapında imajları olumsuz etkilendi. Bu fabrikalarda koşullar artık diğerleri kadar kötü değil.

Güncel durum

Mücadele dalgasının sahilin büyük sanayi şehirlerinde ve özellikle de özel endüstrinin ağır taburlarında yayılmasını ve derinleşmesini engellemek olduğunun hükümet politikası olduğu ve bunun başarılmış olduğu görülüyor.

2018 CLB grev haritası, “1,701 olaydan” (sürecin zirvesinde 2.000’i aştı) % 73,3’ünün yerel özel şirketleri, % 11,6’sının devlet şirketlerini ve sadece % 2,9’unun yabancı şirketleri veya ortak girişimleri etkilediğini göstermektedir [47] .

Jasic işçilerinin yukarıda bahsedilen ve ulusal çapta ses getiren mücadelesine ek olarak, 2018’de de meydana gelen ve büyük önem taşıyan iki gelişmeye daha atıfta bulunmak istiyorum. Birincisi, üretim süreçlerinde, malların transferinde ve inşaat sektöründe kilit işlev gören büyük vinç kulelerinin operatörleridir. İyi bir aylık ücret alıyorlar fakat bu sürekli talep gelirken ve aşırı stres altında fazla mesai koşullarında çalışırken gerçekleşiyor. Keza sadece 2013 yılında, en eski teknolojilerin kullanıldığı alanlarda 130 kaza gerçekleşti ve 15 kişi öldü, 12 kişi yaralandı.

Mayıs 2018’de, çalışma koşullarının iyileştirilmesi ve ücretlerin yükseltilmesi için grev yaptılar. Grevin basın üzerinde büyük etkisi oldu ancak amaçlarına ulaşamadılar [48].

Öte yandan grev serbest meslek sahibi olan ve sayıları yaklaşık 30 milyonu bulan, taşımacılığın baskın unsuru bağımsız kamyon şoförlerini etkiledi.

Temmuz ayında, doğudaki Jinhua’yı batıdaki Chengdu şehirlerine bağlayan ve 12 taşımacılık merkezini içeren 1.500 km uzunluğundaki bir hat üzerinde bir hafta sonu boyunca grev gerçekleşti. Brezilya’daki kamyon şoförlerinin grevine benzer bazı özellikler taşıyan grev; yakıt fiyatını, düşük navlun ödemesini ve kamyoncuları nakliye ihtiyacı olanlara bağlayan bir cep uygulamasının maliyet yaratırken bir yandan da navlun fiyatlarını aşağıya çekmesini protesto etmek için sosyal ağlar aracılığıyla başlatıldı. Bu sebeplerden dolayı kamyoncuların net geliri önemli ölçüde düşmüştür [49].

Bazı sonuçlar

Baskı ve bazı tavizler, grev dalgasının genişleme dinamiğini durdurmayı ve biraz da geri itmeyi başardı. Fakat ezemediler ve diğer sosyal sektörlerin dahil olmasını engelleyemediler.

Onu üreten nesnel temeller bozulmadan kalıyor ve şimdi diğer faktörlerle birleşmeye başlıyor. Örneğin, ABD ile ticari savaşın ülke ve ekonomi üzerinde etkisi olacak. Ya da 1979’dan beri uygulananan “tek çocuk” politikası; yürürlükten kaldırılsa bile, nüfusun yaşlanması ve işgücünün büyüklüğü ile derin bir çelişkisi var.

Rejim ve Çin burjuvazisi, içinde hala dünyanın en büyük işçi sınıfı ve endüstriyel proletaryasının olduğu bir barut fıçısının üzerinde oturuyor.

2015’te yazdığı gibi:

Devasa Çin işçi sınıfı ve onun endüstriyel proletaryası uyanıyor ve harekete geçmeye başlıyor. Bu süreç devam ederse, daha önce dünyanın herhangi bir ülkesinde hiç görülmemiş oranlar elde edebilir ve sadece ülkenin ekonomik modeliyle değil, aynı zamanda Komünist Parti tarafından kontrol edilen diktatörlük rejimiyle de çarpışabilir.

Çin’in rejimi ve burjuvazisi için en büyük sorun, ülkede bugün bu olası şokları azaltmalarına veya yönlendirmelerine izin veren ya da gelen talepleri yönlendirebilecekleri hiçbir arabuluculuk mekanizması yok. Tek siyasi örgüt ÇKP’dir ve kitleler veya orta sektörler için demokratik bir özgürlük yoktur. Resmi sendikalar ve liderleri, taban tarafından nefret edilen, korku ve baskıya dayanan devlet kurumları ve yetkilileridir. Ve burjuvazinin (ve güvenebileceği yeni küçük burjuvazinin) büyük işçi sınıfı ve yoksul köylülüğe kıyasla boyutu zayıftır. Yani bu ‘ham’ sayılabilir bir çatışma olurdu.

Çin rejiminin ve burjuvazinin son derece pragmatik olduğu ve bir “açılım” sağlayabileceği doğrudur. Ancak şu ana kadar bunu yapmaya istekli olmamışlardır ve daha sonrası için geç kalmış olabilirler (veya yükseliş süreci tarafından boğulabilirler). Tabii ki, Tiananmen hareketinde olduğu gibi baskı yoluyla ezmeyi denemek gibi bir alternatifleri var. Bunun için çok güçlü araçlara sahipler: 3.500.000 askerden oluşan silahlı kuvvetler, 1.600.000 polis ve giderek modernleşen güçlü silahlarıyla etkili bir gizli servis. Ancak eklemek gerekir ki silahlı kuvvetlerin % 80’ini askere alınanlar ve yedekler oluşturmaktadır (bu nedenle kitlelerle bağ kuran bir temele sahiptir)

Ancak bugün ülkenin sosyal gerçekliği Tiananmen döneminden çok farklı: 1989’dan farklı olarak, muazzam boyutlara sahip genç bir işçi sınıfıyla yüzleşmek zorunda kalacaklar.

Bu sürecin gelecekteki iniş çıkışlarını ve ritminin ne olacağını öngörmek imkansızdır ancak sürecin yaşanması büyük olasılıkla kaçınılmazdır.

Bu yolda, sendikal örgütlenme, bağımsız sendikaların varolma hakkı, mücadeleyi öğrenmenin ve örgütlenmenin ilk adımı olarak grevler, en değerli temel sloganlar haline gelir.

Ashley Fataar’ın özel yardımı ile tercüme edilmiştir.

Notlar:

[1] https://www.historiasdechina.com/2017/02/19/la-sociedad-china-en-datos/

[2] https://www.bbc.com/mundo/noticias/2013/01/130129_china_trabajadores_mj

[3] https://www.historiasdechina.com/2017/02/19/la-sociedad-china-en-datos/

[4] https://datos.bancomundial.org/indicador/sl.agr.empl.zs

[5] https://www.bbc.com/mundo/noticias/2013/01/130129_china_trabajadores_mj

[6] İdem.

[7] https://www.china-briefing.com/news/salarios-minimos-en-china-2018-19/

* Not: renminbi dahili olarak kullanılmasına rağmen, para birimi için yuan adını kullanacağız,

eşdeğer değerde olabilir ancak dönüştürülemez

[8] CHEN, Vincent; CHAN, Anita; Düzenli ve Taşeron İşçileri: Çin Oto Ortak Girişimlerinde Tutum ve Direniş; Revista Çin Üç Aylık 224 ( marzo, 2018) tr: https: //www.researchgate.

net / yayın / 322520102_Yiu_Por_Vincent_Chen_and_Anita_Chan_Regular_and_Agency_Workers_Attitudes_and_Resistance_in_Chinese_Auto_Joint_Ventures_China_Quarterly_March_2018_no_224.

[9] İdem.

[10] https://datosmacro.expansion.com/demografia/indice-brecha-genero-global/china

[11] http://www.chinoesfera.com/inxianzai.php?id=65

[12] https://elpais.com/elpais/2019/05/27/mujeres/1558971805_964715.html

[13] http://spanish.peopledaily.com.cn/n3/2018/0517/c31620-9461115.html

[14] https://www.cronista.com/financialtimes/Los-salarios-en-China-superan-a-los-de-Brasil-Argentina-y-Mexico-20170228-0016.html

[15] Bkz. Not 8

[16] https://www.elfinanciero.com.mx/tech/100-celulares-por-hora-y-mejor-salario-que-en-mexico

[17] https://www.lainformacion.com/mundo/foxconn-la-fabrica-de-apple-en-la-que-los-trabajadores-se-suicidan_oidt8CTkyBlc0HDAhTYL15/

[18] https://www.eldiario.es/catalunya/China-mucha-forzada-trabajar-salario_0_830467858.html

[19] https://litci.org/tr/certainties-and-questions-raised-by-chinas-economic-crisis-part-1/ ”

[20] https://litci.org/tr/chinese-government-plans-to-fire-2-million-workers

[21] http://www.finanzas.com/noticias/economia/20180416/ganancias-estatales-chinas-aumentan-3823058.htm

[22] https://www.lesechos.fr/2016/08/la-chine-intensifie-sa-lutte-contre-les-surcapacites-213616

[23] https://www.mundomaritimo.cl/noticias/china-lidera-la-industria-de-astilleros-superandoa-corea-del-sur

[24] https://www.naval.com.br/blog/2018/09/07/china-ultrapassa-eua-como-principal-nacao-maritima-do-mundo/

[25] GILES, John; PARK, Albert; FANG Cai. Ekonomik Yeniden Yapılanma Çin’leri Nasıl Etkiledi

UrbanWorkers? , Çin Üç Aylık , Kasım 2004 de yayınlanmıştır. http://www.albertfpark.com/uploads/8/1/8/2/81828236/resttruc.pdf

[26] https://www.xataka.com.co/otros/en-china-si-tienes-mas-de-30-anos-no-puedes-trabajar-enempresas-tecnologicas-cuando-la-discriminacion-por -edad-es-yasal

[27] https://www.historiasdechina.com/2017/02/19/la-sociedad-china-en-datos/

[28] https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0301703616300360

[29] https://money.cnn.com/2012/04/25/news/economy/china-middle-class/

[30] https://carros.ig.com.br/noticias/china-ultrapassa-18-milhoes-de-veiculos-vendidos/2281.html/

[31] http://www.asianews.it/noticias-es/Beijing,-cae-la-venta-de-autom%C3%B3viles-por-primera-vez-en-20-a%C3%B1os- 45929.html y https://datosmacro.expansion.com/negocios/produccion-vehiculos/china

[32] https://www.eldiario.es/catalunya/China-mucha-forzada-trabajar-salario_0_830467858.html

[33] http://www.china.org.cn/english/2002/Nov/48588.htm

[34] https://www.lavanguardia.com/tecnologia/20150208/54425948752/sindicato-oficial-chinocarga-contra-foxconn.html

[35] Söylediklerimizin bir örneğini görmek için “Çin: las huelgas y protestas obreras pesar de la caída de la producción industrial” raporuna bakın (2012) tr: https://www.cetri.be/IMG /pdf/China_las_huelgas_y_protestas_obreras_continuan-1.pdf

[36] https://litci.org/es/menu/mundo/asia/china/brazos-cruzados-maquinas-paradas/

[37] https://litci.org/tr/chinese-government-plans-to-fire-2-million-workers

[38] http://maps.clb.org.hk/strikes/en

[39] https://litci.org/es/menu/mundo/asia/china/brazos-cruzados-maquinas-paradas/

[40] İdem.

[41] İdem.

[42] İdem.

[43] https://clb.org.hk/content/china%E2%80%99s-workers%E2%80%99-movement-will-continue-despite-crackdown-labour-activists

[44] https://www.elsaltodiario.com/china/xi-jinping-visita-espana-china-32-obreros-arrestadosincomunicados-desaparecidos-jasic

[45] https://clb.org.hk/content/labour-activist-liu-shaoming-marks-four-years-jail-crackdowncontinues

[46] https://www.elsaltodiario.com/china/xi-jinping-visita-espana-china-32-obreros-arrestadosincomunicados-

desaparecidos-JASIC